SUMMARY
Insan gereksinimlerini karsilamak için günümüzde yeni organizmalar ve biyolojik sistemler olusturulmaktadir. Sentetik biyoloji, dogada var olmayan organizmalari, biyolojik bilesenleri ve islevleri olusturmak için ya da varolan biyolojik sistemlere yeni islev yaptirabilmek için yeniden tasarlar ve modeller olusturur. Sentetik biyoloji, biyolojinin mühendisligidir, in vitro genetik olarak da tanimlanir. Sentetik genomik ise kimyasal sentezle tam bir genomu ya da genomun bir kismini olusturabilecek teknolojik çalismalari kapsar. Santral dogma olarak bilinen evrensel genetik bilgi akisinda hücrelerimiz dogal nükleik asit olan DNA’yi okuyarak islevsel RNA ve protein olusturur. Xeno nükleik asitler (XNA’lar) ilk kez Herdewijn ve Marlier tarafindan kimyasal yolla ortaya çikarilmis yeni bir türev nükleik asit sinifidir. XNA’lar, dogal olmayan nükleik asit omurgali sentetik genetik polimerlerdir. Dogal genomlarda nükleik asiti olusturan, replike olan ve sayisi dört olan (GACT) yapitaslarina, 1990’da kimyacilarin baslattigi genisletilmis yapay genetik bilgi sistemlerinde yeni yapitaslari eklenmistir. Baz çifti sayisi da üçten daha fazlasina çikarilmistir. Önceki genetik bilgilerin depolandigi GACT’den olusan DNA kütüphaneleri, en azindan DNA’da Z:P baz çifti seklinde eslesebilen GACTZP nükleotidleriyle zenginlestirilmistir. Genetik kodun düzenlenmesi (genom editing) ve histon kodunun düzenlenmesi (epigenom editing) ile yeniden tasarlanan kromatinler, tipta, biyoteknolojik ve temel biyolojik arastirmalarda sasirtan sonuçlar vermis ve pek çok sorunun çözümüne yönelik yeni ufuklar açmistir.