SUMMARY
Languages and cultures in contact. The place of new speakers in the education system in Upper LusatiaUpper Sorbs are a Slavic minority group living in eastern Germany. The number of Upper Sorbian speakers is diminishing. Upper Sorbs, the majority of whom are Catholics, have a strong ethnic identity based on language, faith, and tradition and they form a rather closed community in relation to the surrounding German population. To counteract the process of language loss, the Sorbs have established an educational project called ‘Witaj’. The continuation of this project is the `2 plus’ program of bilingual education in schools, which has been implemented by the federal state of Saxony. The idea behind these initiatives is to connect native Upper Sorbian speakers and learners in order to facilitate the achievement of language competence and to break down existing ethnic boundaries. The realisation of this concept has encountered numerous problems. The German-speaking pupils involved often feel unmotivated to learn Sorbian and are often rejected by the Sorbian-speaking community as (potential) members.This article presents the results of a research project examining the way young people from German-speaking homes who attend one of the Upper Sorbian middle schools acquire Sorbian language competence and how they create an identity in relation/opposition to their Sorbian-speaking peers. The analysis is based on the sociolinguistic observations of language practices conducted in the school in 2017 and on interviews with both native speakers and learners of Upper Sorbian. The article focuses on the following issues: relations between language practices, the necessary conditions for the active use of minority languages by learners, language and interpersonal contact, the acceptance of new speakers, and the creation of ‘communities of practice’. Jezyki i kultury w kontakcie. Miejsce nowomówców w systemie edukacji na Górnych LuzycachLuzyczanie sa slowianska mniejszoscia zamieszkujaca we wschodniej czesci Niemiec. Liczba osób poslugujacych sie jezykami luzyckimi, w tym jezykiem górnoluzyckim, stale maleje. Górnoluzyczanie, w przewazajacej mierze katolicy, tworza raczej zamknieta wspólnote, oparta o silna tozsamosc etniczna, jezyk, wiare i tradycje. Aby przeciwdzialac procesowi utraty jezyka, Luzyczanie stworzyli program „Witaj”, którego kontynuacja byl stworzony przez land Saksonii program dwujezycznego nauczania „2 plus”. Celem tych programów bylo polaczenie rodzimych uzytkowników luzyckiego oraz dzieci uczacych sie go, aby umozliwic tym ostatnim zdobywanie kompetencji jezykowych i przelamac istniejace granice etniczne. Realizacja tego pomyslu napotyka jednak liczne problemy. Uczniowie niemieckojezyczni czesto czuja sie niezmotywowani do uczenia sie górnoluzyckiego, czesto sa tez odrzucani przez luzyckojezyczna wspólnote jako (potencjalni) uzytkownicy luzyckiego.Artykul przedstawia wyniki badan dotyczacych sposobu, w jaki mlodzi ludzie z niemieckojezycznych domów chodzacy do jednej z górnoluzyckich szkól srednich, zdobywaja kompetencje jezykowe i jak tworza swoja tozsamosc w relacji lub opozycji do ich luzyckojezycznych kolegów. Analiza oparta jest o socjolingwistyczne obserwacje praktyk jezykowych, prowadzonych w szkole w 2017 roku, i na wywiadach z uczniami górnoluzycko- i niemieckojezycznymi. Tekst koncentruje sie na relacji miedzy praktykami jezykowymi, warunkami niezbednymi do tego, zeby jezyk mniejszosciowy mógl byc aktywnie uzywany przez uczacych sie i tworzeniem relacji miedzy ludzmi, poczucia akceptacji oraz wspólnot praktyki.