Home  /  Slavia Meridionalis  /  Núm: Vol20 Par: 0 (2020)  /  Article
ARTICLE
TITLE

Pravoslavni „rastanci” u Mulihovu Zrcalu pravednom (1742.)

SUMMARY

The Separated Orthodox (rastanci) in Juraj Mulih’s Zrcalo pravedno [Righteous Mirror] (1742) Zrcalo pravedno (Zagreb, 1742) is a small catechism dealing with a controversial issue in which the Jesuit Juraj Mulih focused on the Orthodox Slavs (mainly Orthodox Grenzers who were predominantly Serbs) who arrived in the Habsburg Monarchy after the Great Migra­tion (1690), led by Patriarch Arsenius III. Crnojevic. Mulih calls the Monarchy’s Orthodox rastanci (the Separated) but does not attach any negative attributes to the term. Therefore, it is closer to more neutral terms like grckog zakona ljudi (people of Greek law) or simply hrišcani (Christians), which Mulih used already in the title of Zrcalo. However, as early as in the first doctrine, in which he writes about the Great Schism, Mulih uses the pejorative term schismatic Vlachs when talking about Orthodox believers. Despite occasional harsh criticism, Mulih was predominantly friendly towards the newly arrived Orthodox Christians, although he wrote extremely negatively about the Orthodox Greeks. The paper uses an imagological analytical method to define more clearly the confessional (Orthodox) otherness and, on the basis of this analysis, discover how religious (Catholic) identity formed in this context. Oddzieleni prawoslawni („rastanci”) w Zrcalo pravedno (1742) Juraja Muliha Zrcalo pravedno (Zagrzeb, 1742) to niewielki katechizm polemiczny, w którym jezuita Juraj Mulih skupil sie na kwestiach spornych wobec Slowian prawoslawnych (zwlaszcza grenzerów, a wiec w wiekszosci Serbów), przybylych do monarchii habsburskiej wskutek Wielkiej Migracji (1690) patriarchy Arseniusza III Crnojevica. Mulih nazywa prawoslaw­nych w monarchii okresleniem „rastanci” (oddzieleni), ale bez zadnych cech negatywnych. Blizej mu do bardziej neutralnych terminów, takich jak: „grckog zakona ljudi” (ludzie zakonu greckiego) lub po prostu „hrišcani” (chrzescijanie), które wystepuja zreszta juz w tytule jego dziela. Niemniej w pierwszej czesci, poswieconej Wielkiej Schizmie, mówiac o wyznawcach prawoslawia, Mulih uzywa pejoratywnego okreslenia „Vlasi šizmatici” (schizmatycy Wolosi). Choc sporadycznie dopuszcza sie ostrej krytyki, generalnie jest on przyjazny wobec nowo przybylych chrzescijan prawoslawnych, zas negatywnie odnosi sie do Greków. Autorka przy pomocy metody imagologicznej podejmuje próbe uchwycenia istoty odmiennosci wyznaniowej (prawoslawnej) i tym samym sformulowania odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób ksztaltuje sie (katolicka) tozsamosc religijna.