SUMMARY
"Instead of Tombstones - a Tree, a Garden, a Grove": Early Israeli Forests as Environmental MemorialsThe article adds a material-semiotic memory studies perspective to the discussion on the two largest afforestation projects of early Israeli statehood: Ya’ar HaMeginim (Defenders’ Forest) and Ya’ar HaKedoshim (Martyrs’ Forest). Considering the multiplicity of contexts related to mass tree planting practices conducted by the Jewish National Fund in Israel, the article analyses the two arboreal complexes as environmental memorials. As such, they are attributed with narrative agency that strongly associates the object of commemoration with socially constructed pastoral features of nature. Moreover, due to their organic substance, they hold affective and material capacities that significantly influence the commemorative after-effects. The two Israeli mnemonic assemblages are examined, and conclusions are drawn on the possible outcomes of environmental memorials for collective memory processes. „Zamiast nagrobków – drzewo, ogród, gaj”. Wczesne izraelskie lasy jako srodowiskowe upamietnieniaPonizszy artykul dodaje perspektywe materialno-semiotycznych badan nad pamiecia zbiorowa do dyskusji na temat dwóch najwiekszych lesnych kompleksów wczesnego panstwa Izrael – Ya’ar HaMeginim (Las Obronców) i Ya’ar HaKedoshim (Las Meczenników). Biorac pod uwage wielosc kontekstów zwiazanych z praktykami masowego zalesiania w Izraelu prowadzonymi przez Zydowski Fundusz Narodowy, artykul rozwaza te lasy jako srodowiskowe upamietnienia. Jako takie posiadaja one sprawczosc narracyjna, silnie wiazaca obiekt upamietnienia ze znaczeniami przypisywanymi naturze w ramach jej spolecznej konstrukcji. Co wiecej, ze wzgledu na swój organiczny budulec, wykazuja mozliwosci afektywne i materialne, które aktywnie wplywaja na pamieciowy przekaz tych kompleksów. Na podstawie analizy obu izraelskich lasów pamieci wyciagane sa wnioski na temat mozliwego udzialu upamietnien srodowiskowych w procesach pamieci zbiorowej.