SUMMARY
Metaloproteinazy macierzy zewnatrzkomórkowej (matrix metalloproteinase – MMP) naleza do rodziny cynkozaleznych endopeptydaz. Enzymy te, z wyjatkiem blonowych metaloproteinaz (membrane-type matrix metalloproteinase – MT-MMP), sa syntetyzowane w komórkach i ulegaja sekrecji do macierzy zewnatrzkomórkowej (extracellular matrix – ECM). Sekrecyjne MMP moga wystepowac na powierzchni komórki dzieki zwiazaniu sie z proteoglikanami, integrynami, z czasteczkami odpowiedzialnymi za adhezje komórkowa lub MT-MMP. Kazdy z poznanych 20 podtypów metaloproteinaz kodowany jest przez inne geny. Degradacja strukturalnych skladników macierzy (jak kolagen, laminina czy fibrynonektyna) przez MMP warunkuje utworzenie przestrzeni dla odpowiednich komórek oraz ulatwia m.in. migracje komórek przez macierz. Innymi funkcjami tych enzymów jest udzial w regulacji aktywnosci komórek i w reakcjach zapalnych. Wiele peptydów uwolnionych w trakcie czesciowej proteolizy ECM moze pelnic takze funkcje czasteczek sygnalowych dzialajacych autokrynnie lub parakrynnie. Metaloproteinazy moga tez uczestniczyc w komunikacji miedzy komórkami. W warunkach fizjologicznych MMP w tkankach ulegaja ekspresji na bardzo niskim poziomie. Indukcja ekspresji nastepuje dopiero w czasie przebudowy ECM. Aktywnosc proteazowa zapewnia, ze enzymy pozostaja pod scisla kontrola na wielu poziomach regulacji, tj. na poziomie transkrypcji, obróbki potranslacyjnej, sekrecji, aktywacji i degradacji. Aktywne MMP podlegaja regulacji przez tkankowe inhibitory metaloproteinaz oraz przez liczne cytokiny i czynniki wzrostu. U osób starszych cechy wyniszczenia organizmu przypisuje sie zwykle procesom chorobowym, zmniejszonej aktywnosci fizycznej, zmniejszonemu laknieniu, obnizeniu tempa metabolizmu i zapotrzebowania energetycznego. Zmniejszenie aktywnosci fizycznej i niedozywienie równiez moga byc jedna z przyczyn sarkopenii (postepujacej z wiekiem utraty miesni szkieletowych), która czesto zwiazana jest ze zmniejszeniem sily, szybkosci skurczu i mocy miesni. Do utraty masy miesniowej obserwowanej w starszym wieku moga prowadzic ponadto zmiany w ukladzie nerwowym i hormonalnym, zmiany w metabolizmie miesni, zmniejszenie zdolnosci proliferacji komórek, przewlekly stan zapalny i stres oksydacyjny, przewlekle stany chorobowe oraz stosowane leki. Metaloproteinazy macierzy zewnatrzkomórkowej zaangazowane sa w procesy przebudowy macierzy towarzyszace regeneracji miesni, jednakze wzrost ich ekspresji i aktywnosci towarzyszy równiez wielu stanom chorobowym miesni. Bedace skutkiem zmian w ekspresji MMP zaburzenia gromadzenia kolagenu moga prowadzic do patologicznych procesów zwlóknienia miesni.