SUMMARY
ABSTRAKT Wstep: Encefalopatia septyczna (sepsis-associated encephalopathy – SAE) jest ostrym zaburzeniem funkcjonowania osrodkowego ukladu nerwowego (OUN), które pojawia sie w nastepstwie infekcji ogólnoustrojowej, jednak bez infekcji samego mózgu. Celem niniejszego opracowania bylo przedstawienie encefalopatii septycznej jako jednostki chorobowej, z uwzglednieniem danych epidemiologicznych, diagnostycznych i patofizjologii oraz mozliwosci leczenia.Stan ten charakteryzuje sie szerokim spektrum zaburzen swiadomosci od majaczenia az do spiaczki oraz mozliwoscia wystapienia drgawek czy ogniskowych objawów neurologicznych. U podloza encefalopatii septycznej lezy wiele mechanizmów patofizjologicznych, takich jak zmiany zapalne czy zaburzenia regulacji przeplywu mózgowego. Niezwykle istotne sa interakcje pomiedzy krazacymi cytokinami zapalnymi a acetylocholina, co prowadzi do zaburzen przekaznictwa cholinergicznego i obumierania neuronów. Dodatkowo interakcja pomiedzy acetylocholina a cytokinami zapalnymi moze indukowac stan immunosupresji. Rozpoznanie SAE jest scisle kliniczne, stawiane na podstawie badania neurologicznego i wykluczenia innych przyczyn, poniewaz nie istnieja zdefiniowane testy biochemiczne czy badania obrazowe specyficzne dla tego schorzenia. Zastosowanie metod rozpoznawania majaczenia na oddzialach intensywnej terapii (OIT), takich jak CAM-ICU (Confusion Assessment Method for the Intensive Care Unit), pozwala na wczesniejsze wykrycie zaburzen mózgowych. Badania neuroobrazowe (tomografia komputerowa, obrazowanie metoda rezonansu magnetycznego mózgowia), jak równiez elektroencefalografia moga byc pomocne w ocenie ciezkosci zaburzen. Najwazniejszym elementem leczenia jest wczesne rozpoznanie sepsy, zwlaszcza poprzez stosowanie skali QuickSOFA, oraz wczesne wdrozenie wielokierunkowego leczenia sepsy zgodnie z wytycznymi Surviving Sepsis Campaign, co obejmuje przede wszystkim: wczesna identyfikacje i kontrole zródla zakazenia, wdrozenie optymalnej antybiotykoterapii, prowadzenie adekwatnej plynoterapii i podtrzymanie funkcji poszczególnych narzadów. Sposobem zapobiegania zaburzeniom OUN na OIT jest unikanie glebokiej sedacji oraz unikanie benzodiazepin na korzysc deksmedetomidyny i propofolu. W postepowaniu farmakologicznym podczas leczenia majaczenia zalecane jest stosowanie typowych (haloperidol) i atypowych (kwetiapina) leków przeciwpsychotycznych. Metody niefarmakologiczne obejmuja wczesne uruchomienie pacjentów, zapewnienie cyklu dzien–noc, minimalizacje bodzców w godzinach nocnych (swiatlo, dzwieki, interwencje) oraz zaangazowanie rodziny do opieki nad chorym. Podsumowanie: Encefalopatia septyczna jest zaburzeniem obarczonym ciezkimi powiklaniami, takimi jak zwiekszona smiertelnosc, dlugoterminowe zaburzenia poznawcze czy postepujaca immunosupresja. Wzajemna zaleznosc pomiedzy encefalopatia septyczna a wieloma narzadami obwodowymi i ukladem odpornosciowym powinna znalezc odzwierciedlenie w podejsciu do leczenia sepsy.