SUMMARY
2002 yilindan bu yana Afyonkarahisar ili ve ilçelerinde yürütmekte oldugumuz arkeolojik yüzey arastirmalari, 2013-2016 sezonlarinda, Dinar merkezli Yukari Menderes Havzasi’nda yogunlasmistir. Havza’nin kuzeydogusunda Menderes Nehri’nin kaynaklari vardir. Bu Vadi’nin en batisinda Dinar ilçesine bagli Duman köyü bulunmaktadir ve en dogu noktasinda Dinar merkeze yakin olan Dikici Hüyük yer alir. Yukari Menderes Vadisi’nin Antik dönemdeki durumu kismen bilinse bile, elimizde daha eski tarihler hakkinda çok fazla malzeme bulunmamaktadir. Bu Vadi’de 2013 ile 2016 yillari arasinda yaptigimiz yüzey arastirmalarinda bu çevrenin Neolitik çagdan Roma dönemine kadar olan tarihi incelenmistir. Bu arastirmalarla, Yukari Menderes Vadisi’nin tarihinin günümüzden yaklasik 7500 yil öncesine kadar gittigi anlasilmistir. Geç Neolitik döneme tarihlenen bu evreye ait en erken buluntulara simdilik Kabakli Kocakir, Yüksel Hüyük ve Dikici Hüyük mevkilerinde rastlanilmistir. Bu kesimde Kalkolitik çaga ait yerlesmeler de görülmektedir. Sütlaç Köyü’nde Kuyubasi Mevkii (Hüyük) bunlara örnek olarak verilebilir. Ancak bölgede eski yerlesmeler arasinda en büyük yogunlugu Ilk Tunç çaga ait olanlar olusturmaktadir. Yukari Menderes Vadisi höyüklerinin hemen hepsinde Ilk Tunç çaga ait buluntular görülmüstür. Bu durum günümüzden 5000 yil kadar önce bu çevrede iskân alanlarinin daginik olduguna ve nüfusun artisina isaret etmektedir. Bölgenin MÖ II. bin yilinda yerlesmelerin sayisinin azaldigi görülür. Günümüzden 4000 yil kadar önceki bu degisimin, Anadolu’nun genelinde oldugu gibi bu çevrede de küçük yerlesmelerin azalmasinin, insanlarin daha genis kitleler halinde birlikte yasamasi, kentlesme, devletlesme vb. hususlarla ilgili oldugu düsünülmektedir. Vadi kesiminde bu durum en belirgin olarak Dikici Hüyük’te görülmektedir. Dikici Hüyük, Göller yöresine uzanan ana yollar üzerinde, ayrica Ege Bölgesi ve Konya Ovasi ile iliskili olan yollarla baglantili bir konumdadir. Bu çalismanin amaci verimli bir bölge olan Yukari Menderes Vadisi’ndeki erken dönem yerlesmelerini (Neolitik çagdan Roma dönemine kadar olan) buluntulariyla birlikte sunmaktir.