SUMMARY
Bu arastirmanin amaci, cumhuriyetin kurulusundan günümüze kadar, ilkokul Hayat Bilgisi ders kitaplarindaki insan hak sorumluluklarinin yer alisini incelemektir. Bunun için ilkokul 3. sinif Hayat Bilgisi ders kitaplari odaklanilmistir. Amaçli örnekleme teknigi ile her on yildan bir ya da iki kitap seçilmistir. Arastirmada nitel arastirma yöntemlerinden doküman analizi kullanilmistir. Arastirmadan elde edilen veriler içerik analizi ve betimsel analize tabi tutulmustur. Arastirmadan elde edilen verilere göre, 1930-1950 yillari arasi ders kitaplarinda millilesme vurgusu ön planlandadir. 1960’li yillarda insan hak ve sorumluluklarinin oldukça sinirli sunuldugu görülmüstür. 1970’li yillardan sonra insan hak ve sorumluluklari baglaminda bir ilerleme olmustur. Ancak daha çok itaatkâr vatandas modeli benimsenmistir. Bu durum ders kitaplarinda 1980’lere kadar sürmüstür. 1982 Anayasasinin etkisiyle ders kitaplarinda insan haklari, önceki yillara göre önemli bir gelisme göstermistir. Ancak asil iyilesme 2000’li yillarda meydana gelmistir. Bu gelisme, özellikle hak ve sorumluluklarin çesitliligi bakimindan yasanmistir. Bunlardan öne çikan iki kavram “özel hayatin gizliligi” ve “adil yargilanma”dir. Sonuç olarak Türkiye’de, egitim araciligiyla dönemin düsünce yapisina uygun vatandas yetistirmek amaç edinilmistir. Vatandaslik egitimini de konu edinen Hayat Bilgisi ders kitaplarinin, dönemlerin zihniyeti ve güncel sorunlarindan etkilendigi söylenebilir.