SUMMARY
Lithuanian Dialect Lexicography at the Turn of the Twenty-First Century (against the Background of Selected Polish Regional Dictionaries)The aim of this co-authored article is to provide an overview of contemporary Lithuanian dialect dictionaries in terms of their macro- and microstructure as compared to the concepts of description applied in selected recently published Polish regional dictionaries.The study considers the following issues in a comparative perspective:The range of entries (integral or differential, with selection made by lexicographers according to the adopted criteria).The arrangement of entries (alphabetical, alphabetical-cluster, thematic).The form of headwords (single- or multi-word).The way of defining the meaning (descriptive, synonymic, referential).The choice of textual illustrations and their notation.The use of grammatical information and the level of its complexity.The use of lexical maps and other visuals complementing the content of the definitions of headwords.As discussed, the comparison reveals significant similarities between the concepts of constructing Lithuanian and Polish dialect dictionaries. In both cases lexicographers compile integral dictionaries, which document the entire spoken language of the inhabitants of a given village or area, as well as differentia dictionaries, which focus on dialectal vocabulary. Although there is a preference for the alphabetical arrangement of entries, Polish dialect lexicographers have made some very successful attempts to compile thematic dictionaries (e.g. the ten-volume Dialect Dictionary of the Lublin Region (Slownik gwar Lubelszczyzny)). There are no dictionaries with this type of structure in Lithuanian lexicography.Lithuanian dialect lexicographic practice is strongly influenced by the pattern of description used in the Academic Dictionary of Lithuanian (Lietuviu kalbos žodynas). This tradition is also the source of the mixed alphabetical-cluster arrangement of entries and the single-word form of the headwords, which are followed by phrases. On the other hand, the ways of defining the meaning in the Polish and Lithuanian dictionaries under discussion are very similar. One novelty in Polish dialect lexicography as compared to the Lithuanian dictionaries is the practice of listing phraseologisms and verbal aspect pairs, or even triads, as separate entries.The use of grammatical terminology is not at the same level of complexity. The Lithuanian dictionaries include extensive grammatical information, unlike most of the Polish ones, where it is rather selective, apart from those compiled by Józef Kas, which contain a full range of such data. The Latin grammatical terminology used in the Lithuanian dictionaries may be difficult to understand for non-linguists. The same applies to quotations illustrating the use of particular lexical items: they are provided in a full phonetic form, including the stress marking. In the case of Polish regional dictionaries, the tradition of such notation has been abandoned in favour of semi-phonetic, simplified spelling in order to make them more accessible to non-specialists.One new feature in Polish dialect lexicography which is worth noting is the visual component: in some dictionaries the definitions of headwords come with lexical maps (e.g. A Dialect Dictionary of the Lublin Region) and illustrations (e.g. the dictionaries compiled by Józef Kas, which feature visuals of ethnographic value).Litewska leksykografia gwarowa z przelomu XX i XXI wieku (na tle wybranych polskich slowników regionalnych)Celem tego wspólautorskiego artykulu jest przeglad wspólczesnych litewskich slowników gwarowych z punktu widzenia ich makro- i mikrostruktury w komparacji z koncepcjami opisu zastosowanego w wybranych najnowszych polskich slownikach regionalnych.Przedmiotem porównania byly nastepujace zagadnienia szczególowe:Zasób hasel (pelny czy dyferencyjny, dokonywany przez leksykografów wedlug ustalonych kryteriów).Uklad hasel (alfabetyczny, alfabetyczno-gniazdowy, tematyczny).Postac hasla (jedno- czy wielowyrazowa).Sposób definiowania hasel (opisowy, synonimiczny, za pomoca odsylaczy).Dobór ilustracji tekstowych i sposób ich zapisu.Zakres wykorzystania danych gramatycznych w opisie hasel.Wprowadzanie map leksykalnych i materialów ikonograficznych uzupelniajacych tresc definicji leksemów haslowych o aspekt wizualny.Ujecie porównawcze ukazalo istotne zbieznosci miedzy koncepcjami konstruowania litewskich i polskich slowników gwarowych. W praktyce leksykograficznej litewskiej i polskiej mieszcza sie zarówno slowniki pelne, dokumentujace calosciowo mowe mieszkanców konkretnej wsi lub danego arealu, jak i dyferencyjne, skupione na slownictwie gwarowym. Preferowany przez leksykografów jest alfabetyczny uklad hasel, ale na gruncie polskiej leksykografii gwarowej sa bardzo udane próby opracowania slownika tematycznego (10-tomowy Slownik gwar Lubelszczyzny). Slowników z takim ukladem w leksykografii litewskiej brakuje.Na sposobie opracowania litewskich slowników gwarowych mocno zawazyla metoda opisu stosowana w Slowniku jezyka litewskiego (Lietuviu kalbos žodynas). Z tej tradycji czerpany jest wzorzec ukladu alfabetyczno-gniazdowego i utrzymanie jednowyrazowej postaci hasla glównego, a dopiero w dalszej kolejnosci podawanie zwiazków wyrazowych. Natomiast sposoby definiowania znaczen w slownikach polskich i litewskich sa bardzo zblizone. Nowoscia w polskiej leksykografii gwarowej w stosunku do slowników litewskich jest traktowanie jako odrebnych hasel frazeologizmów oraz czasownikowych par aspektowych, a nawet triad.Nasycenie slowników gwarowych terminologia gramatyczna jest rózne. Slowniki litewskie maja bogaty zasób tych danych, pelne informacje w sposób usystematyzowany podawane sa w leksykonach opracowanych przez Józefa Kasia, w innych polskich slownikach – wybiórczo. W litewskich slownikach gwarowych stosowana jest lacinska terminologia gramatyczna, co z perspektywy niejezykoznawcy moze byc trudne w odbiorze. Podobnie jak zapisywanie cytatów gwarowych, ilustrujacych uzycia leksemów haslowych, w pelnej postaci fonetycznej, z zaznaczeniem akcentów. W polskich slownikach regionalnych odchodzi sie od tradycji takiego zapisu na rzecz pisowni pólfonetycznej, uproszczonej, by ulatwic korzystanie z nich niespecjalistom.Cenna nowoscia w polskiej leksykografii regionalnej jest uzupelnianie definicji hasel mapami jezykowymi (Slownik gwar Lubelszczyzny) oraz ilustracjami (bogata ikonografia o walorach etnograficznych wyrózniaja sie zwlaszcza slowniki opracowane przez Józefa Kasia).