SUMMARY
The procedure of scientifi c documentation of caves explored and/or arranged for touristic use is proposed and recommended in this paper. This procedure has been verifi ed on the basis of work done during the arrangement of the Underground Touristic Trail combining three caves in the Kadzielnia Park, city of Kielce, Swietokrzyskie (Holy Cross) Mountains, and Jaskinia Gleboka (Deep Cave) in the “Góra Zborów” nature reserve, Kraków–Czestochowa Upland. The objective of the cave documentation is the preservation of scientifi c evidence of the geological history of karst systems and the region, which are recorded in sequences of cave sediments (including their physical, petrographic and mineralogical properties, palaeontological remains and archaeological artefacts), mineralogical and isotopic composition of speleothems and specifi c features of cave morphology. These elements are often totally or partially destroyed (i.e. removed, changed in shape) during cave exploration and/or any technical work carried out in tourist caves. This makes it necessary to document thier scientifi c study, which is also required by law. The procedure of such documentation and study proposed and verifi ed in this paper include the photographic documentation of sediments and cave morphologies, sampling of sediments, as well as their basic petrographical-palaeontological analyses, which make it possible to plan exploration, technical work and further research.//Artykul proponuje procedure dokumentacji naukowej jaskin, które sa eksplorowane oraz przygotowywane do udostepnienia turystycznego. Procedura ta zostala zweryfi kowana podczas prac udostepniajacych Podziemna Trase Turystyczna laczaca trzy jaskinie w parku Kadzielnia w Kielcach na terenie Gór Swietokrzyskich oraz Jaskinie Gleboka w rezerwacie przyrody „Góra Zborów” na Wyzynie Krakowsko-Czestochowskiej. Celem naukowej dokumentacji jaskin jest zachowanie swiadectw geologicznego rozwoju i ewolucji systemu krasowego oraz regionu, w którym system ten powstal. Swiadectwa te zapisane sa w sekwencjach osadów namuliskowych (w postaci ich cech fi zycznych, petrografi cznych oraz mineralogicznych, a takze artefaktów paleontologicznych i archeologicznych), w mineralnym oraz izotopowym skladzie nacieków i w morfologii jaskiniowej. Te elementy sa czesto calkowicie lub czesciowo niszczone(osady sa usuwane, rzezba scian zmieniana) w czasie prac eksploracyjnych i/lub prac górniczo-technicznych w jaskiniach udostepnianych turystycznie. To stwarza koniecznosc wykonywania dokumentacji i badan naukowych, które wynikaja równiez z przepisów prawnych. Proponowana procedura prac dokumentacyjno-badawczych obejmuje: dokumentacje opisowa i fotografi czna sekwencji osadów oraz rzezby jaskini, opróbowanie osadów, a takze podstawowe analizy petrografi czne i paleontologiczne, które umozliwiaja wlasciwe planowanie oraz prowadzenie dalszych prac eksploracyjnych i górniczo-technicznych a takze dalszych badan.