Mniejszości narodowe i etniczne w polskiej przestrzeni publicznej

Marek Barwiński

doi:10.18778/2300-0562.05.05

Autor

Marek Barwiński Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Katedra Geografii Politycznej, Historycznej i Studiów Regionalnych, 90-142 Łódź, ul. Kopcińskiego 31

DOI:

https://doi.org/10.18778/2300-0562.05.05

Słowa kluczowe:

struktura narodowościowa Polski, system polityczno-prawny, prawodawstwo dotyczące mniejszości narodowych, język pomocniczy, nazwy dwujęzyczne

Abstrakt

Głównym celem artykułu jest pokazanie, w jaki sposób zmiany systemu politycznego i prawnego zachodzące w Polsce w ciągu ostatnich dekad wpłynęły na obecność mniejszości narodowych i etnicznych w przestrzeni publicznej kraju, oraz na ile poszczególne mniejszości mogły lub potrafiły wykorzystać sprzyjające im przekształcenia formalnoprawne. Bardzo duża dysproporcja w różnorakich przejawach tej publicznej obecności (dwujęzyczne nazwy miejscowości, urzędów, szkół, stosowanie języka pomocniczego, działalność społeczna i polityczna, oświata, dziedzictwo historyczne) pomiędzy poszczególnymi narodowościami jest spowodowana zróżnicowanymi przyczynami. Z pewnością do sprzyjających czynników należy relatywnie duża liczebność i koncentracja terytorialna, ale decydująca jest też aktywność działaczy i lokalnych społeczności oraz wewnętrzna integracja danej zbiorowości. Dzięki tym uwarunkowaniom niektóre tzw. historyczne mniejszości, wykorzystując zmiany prawne, stały się trwałą częścią przestrzeni publicznej w Polsce.

Bibliografia

Barwiński M., 2010, Changes in the social, political and legal situation of national and ethnic minorities in Poland after 1990, [w:] Kitowski J. (red.), 20 years of socio-economic transformations in countries of Central and Eastern Europe – an attempt of accounts, Geopolitical Studies, vol. 16, Warszawa, s. 223–244.
Google Scholar

Barwiński M., 2013, Geograficzno-polityczne uwarunkowania sytuacji Ukraińców, Łemków, Białorusinów i Litwinów w Polsce po 1944 roku, Łódź.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7525-785-4

Barwiński M., Leśniewska K., 2014, Sytuacja mniejszości narodowych w Polsce i na Litwie – studium porównawcze, „Przegląd Geograficzny”, 86 (4), s. 499–524.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7163/PrzG.2014.4.3

Budyta-Budzyńska M., 2003, Mniejszości narodowe – bogactwo czy problem? Instytucjonalizacja mniejszości narodowych w Polsce w latach 1989–2002, Warszawa.
Google Scholar

Budyta-Budzyńska M., 2010, Socjologia narodu i konfliktów etnicznych, Warszawa.
Google Scholar

Chałupczak H., Browarek T., 1998, Mniejszości narodowe w Polsce w latach 1918–1995, Lublin.
Google Scholar

Dudra S., Nitschke B. (red.), 2010, Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce po II wojnie światowej, Kraków.
Google Scholar

Dudra S., Nitschke B. (red.), 2013, Stowarzyszenia mniejszości narodowych, etnicznych i postulowanych w Polsce po II wojnie światowej, Kraków.
Google Scholar

GUS, 2013, Wyznania religijne. Stowarzyszenia narodowościowe i etniczne w Polsce 2009–2011, Warszawa.
Google Scholar

Janusz G., 2011, Ochrona praw mniejszości narodowych w Europie, Lublin.
Google Scholar

Kowalski M., 2000, Geografia wyborcza Polski. Przestrzenne zróżnicowanie zachowań wyborczych Polaków w latach 1989–1998, Geopolitical Studies, vol. 7, Warszawa.
Google Scholar

Kurcz Z. (red.), 1997, Mniejszości narodowe w Polsce, Wrocław.
Google Scholar

Łodziński S., 2005, Równość i różnica. Mniejszości narodowe w porządku demokratycznym w Polsce po 1989 roku, Warszawa.
Google Scholar

Łodziński S., 2010, Polityka wobec mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce w latach 1945–2008, [w:] Dudra S., Nitschke B. (red.), Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce po II wojnie światowej, Kraków, s. 13–36.
Google Scholar

Łodziński S., 2014, „Pole dwujęzyczności”. Problemy wprowadzania dwujęzycznych nazw miejscowości na przykładzie wybranych gmin województwa opolskiego, [w:] Sakson A. (red.), Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce i Europie. Aspekty polityczne i społeczne, Toruń, s. 70–88.
Google Scholar

Madajczyk P. (red.), 1998, Mniejszości narodowe w Polsce. Państwo i społeczeństwo polskie a mniejszości narodowe w okresach przełomów politycznych (1944–1989), Warszawa.
Google Scholar

Matykowski R., 1997, Udział i zróżnicowanie poparcia mniejszości narodowych w Polsce w wyborach parlamentarnych z dn. 21.10.1997, „Sprawy Narodowościowe”, Nowa Seria, 6 (2), s. 261–272.
Google Scholar

Matykowski R., 2008, Przestrzenne zróżnicowanie w zachowaniach wyborczych mieszkańców województwa podlaskiego, [w:] Świątek D., Bednarek M., Siłka P. (red.), Współczesne problemy badawcze geografii polskiej – geografia człowieka, Dokumentacja Geograficzna, 36, Warszawa, s. 28–33.
Google Scholar

Nijakowski L. (red.), 2005, Polityka państwa polskiego wobec mniejszości narodowych i etnicznych, Warszawa.
Google Scholar

Pogorzała E., 2006, Szkolnictwo mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce w okresie transformacji, [w:] Michalik E., Chałupczak H. (red.), Mniejszości narodowe i etniczne w procesach transformacji oraz integracji, Lublin, s. 327–338.
Google Scholar

Rykała A., 2007, Przemiany sytuacji społeczno-politycznej mniejszości żydowskiej w Polsce po drugiej wojnie światowej, Łódź.
Google Scholar

Stachowiak A., 2010, Dwujęzyczne nazwy miejscowości a dialog międzykulturowy na Łemkowszczyźnie, [w:] Dudra S., Halczak B., Drozd R., Betko I., Smigiel M. (red.), Łemkowie, Bojkowie, Rusini. Historia, współczesność, kultura materialna i duchowa, t. 3, Zielona Góra–Słupsk, s. 159–163.
Google Scholar