Toplumun Devrik Cümle Hakkındaki Düşüncesi ve Nesirde Devrik Cümlenin Yeri / Opinion of Society on the Inverted Sentence and the Place of the Inverted Sentence in Prose
DOI:
https://doi.org/10.7596/taksad.v6i6.1097Keywords:
Devrik cümle, Cümle yapısı, Türk nesirleri, Türkçenin söz dizimi, Toplumda dil algısı, Inverted sentence, Transposed sentence, Turkish proses, Turkish syntax, Sentence and society relationship.Abstract
Abstract
This study aims to analyse the usage of inverted sentences which we have been witnessing in daily life, language and literature as well as show public perception about the inverted sentences. In the research, eight proses by eight different Turkish writers have been analysed according six factors. The observed data showed that inverted sentences more likely to be used by so-called left-wing writers who wrote about social subjects.
To collect data about public opinion, a survey, consisting of 12 questions and answered by 500 people, conducted by the researchers. Regarding the last question, which serves most for the work, 772 connotations have been indicated by 448 people and these connotations have been associated with 267 different terms. According to data gathered by the open-ended questions, it could be said that society is in a dilemma as well as linguists. That we have come across different terms in addition to positive and negative answers shows the wealthy world of thought in Turkish society.
ÖZ
Bu araştırma, son yıllarda günlük hayatımızda gerek iletişimimizde gerek okuyup yazdıklarımızda sık sık karşılaştığımız devrik cümle kullanımını ve bunun toplum tarafından algılanış biçimini incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırmada, sekiz Türk yazarın nesirlerinde devrik cümle kullanımları 6 faktör açısından incelenerek elde edilen veriler ışığında devrik cümleyle ilgili düşünce tarzları ortaya konulmaya çalışılmıştır. Elde edilen bulgular, toplumsal konularda yazılar yazan ve solcu olarak nitelendirilen yazarların devrik cümle kullanım oranlarının daha yüksek olduğunu göstermiştir.
Araştırmada, devrik cümle yapısı ile ilgili toplum algısını ölçmek amacıyla 500 katılımcının cevapladığı 12 soruluk bir anket çalışmasının sonuçlarına da yer verilmiştir. Çalışmanın amacına en çok hizmet eden son soruya; 448 katılımcıdan 772 çağrışım belirtilmiş, bu çağrışımlar 267 farklı kavramla ilişkilendirilmiştir. Açık uçlu sorudan elde ettiğimiz verilere göre toplumun da tıpkı dilciler gibi devrik cümle hakkında ikileme düşmüş olduğu tespit edilmiştir. Olumlu ve olumsuz yanıtların yanında çeşitli kavramlara rastlamamız toplumumuzun zengin düşünce gücünü göstermektedir.
References
Ataç, N. (1998). Karalama Defteri-Ararken. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Ataç, N. (2000). Dergilerde. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Atsız, H. N. (1997). Makaleler I. İstanbul: İrfan Yayınevi.
Atsız, H. N. (1998). Bozkurtlar Diriliyor. İstanbul: İrfan Yayınevi.
Avcı, Y. (2013). Türkçede Cümle Öğretiminde Ortaya Çıkan Sorunlar. 11. Uluslararası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Kongresi.
Banarlı, N. S. (2012). Türkçenin Sırları. İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
Banguoğlu, T. (1998). Türkçenin Grameri. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları.
Baykurt, F. (2007). Amerikan Sargısı. İstanbul: Literatür Yayınları.
Belge, M. (1989). Türk Dilinde Gelişmeler, (Cilt. 10, s. 2558–2606) Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi.
Bilgegil, M. K. (1984). Türkçe Dilbilgisi (Edebiyat Bilgi ve Teorilerine Giriş). Ankara: Güzel İstanbul Matbaası.
Buğra, T. (2014). Osmancık. Ankara: Ötüken Yayınları.
Demircan, Ö. (2004). Nazım Hikmet ve Devrik Tümce. Türk Dili Dergisi, 73.
Dizdaroğlu, H. (1976). Tümcebilgisi. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları.
Edgü, F. (1997). Çığlık. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Ediskun, H. (1960). Devrik Cümle Üzerinde Bir Araştırma. Türk Dili, 100, 193-197.
Ergin, M. (1993). Edebiyat ve Eğitim Fakültelerinin Türk Dili ve Edebiyatı Bölümleri için Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım.
Ersöz, C. (2005). Bana Türkçe Bir Ekmek Ver. İstanbul: Gendaş Kültür.
Eyüboğlu, S. (2011). Mavi ve Kara. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Gencan, T. N. (2001). Dilbilgisi. Ankara: Ayraç Yayınevi.
Göksu, Ö. (1980). Dilde Yapı Kavramı ve Geleneksel Yaklaşım, Dilbilim ve Dilbilgisi Konuşmaları içinde (s.46-56). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Hatiboğlu, V. (1982). Türkçenin Sözdizimi. Ankara: Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Basımevi.
Hengirmen, M. (1999). Dilbilgisi ve Dilbilim Terimleri Sözlüğü. Ankara: Engin Yayınevi
İnan, A. (1960). Atatürk ve Devrik Cümle. Türk Yurdu. 286, 28.
Işınsu, E. (2012). Sancı. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
Karahan, L. (2010). Türkçede Söz Dizimi. Ankara: Akçağ Yayınları.
Korkmaz, Z. (1992). Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Korkmaz, Z. (1995). Türk Dili Üzerine Araştırmalar II. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Pamuk, O. (2006). Kar. İstanbul: İletişim Yayınları.
Tanpınar, A. H. (1957, 4 Haziran). Nurullah Ataç İçin. Cumhuriyet.
Topaloğlu, A. (1989). Dil Bilgisi Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Ötüken Yayınları.
Torun, Y. (2005). Nurullah Ataç’ın Denemelerinde Devrik Yapılar. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
Yıldırım, F. (2014). Türkiye Türkçesi ve Ağızlarında Devrik Dizim Üzerine. Prof. Dr. Mehmet Özmen Adına Sözdizimi Çalıştayı Bildirileri.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
All papers licensed under Creative Commons 4.0 CC-BY.- Share — copy and redistribute the material in any medium or format
- Adapt — remix, transform, and build upon the material for any purpose, even commercially.
Under the following terms:
Attribution — You must give appropriate credit, provide a link to the license, and indicate if changes were made. You may do so in any reasonable manner, but not in any way that suggests the licensor endorses you or your use.
- No additional restrictions — You may not apply legal terms or technological measures that legally restrict others from doing anything the license permits.
