SUMMARY
Azerbaycan’in bagimsizlik kazanmasi ile ana dil meselesi siyasi, ideolojik tartismalarin odagi oldu. Bu tartismalar esas olarak asagidaki konulari içermekteydi: Ana dilin sosyal-siyasi durumu konusuAna dilinin adi meselesiAzerbaycan’da Sovyet hâkimiyeti kurulduktan sonra kabul edilmis ilk Anayasada devlet dili hakkinda hiçbir madde konulmamistir. Azerbaycan SSCB’ye üye olduktan sonra 1937 yilinda kabul edilen Anayasa’da da Azerbaycan’in devlet dili hakkinda hiçbir madde bulunmamaktadir. 1956 yilinda Azerbaycan SSC Yüksek Sovyetinin karariyla 1937 yilinda kabul edilmis bulunan ülke Anayasasina Azerbaycan Türkçesinin devlet dili olmasi ile ilgili madde eklendi. Ve bunun ardinca Azerbaycan`da ana dilinin kullanim meselesi sorunlari ortaya cikti. Azerbaycan bagimsizlik kazandiktan sonra Azerbaycan`da ana dilinin kullanim meselesi sorunlari yaninda devlet dilinin adi meselesi de gundem konusu ve tartismalar odagi olmustur. 1980’li yillarin sonu, 1990’li yillarin baslarinda Azerbaycan’da ana dilinin adi konusunda üç anlayis ortaya çikti: “Azerbaycan dili” adini savunanlar; “Türk dili”ne dönüsü savunanlar “Azerbaycan Türk dili” veya “Azerbaycan Türkçesi”ni savunanlar.“Azerbaycan dili”nin kullaniminin yerlestigi kabul edilmekle beraber, bu anlayistan Türklüge karsi bir anlam çikaranlar da vardi. Bazilari da ana dilinin isminin “Türk dili” olmasiyla halkin Türkiye Türkçesi ile konusma zorunda kalacagini düsünüyorlardi.Bu calismada bu sorunlar dile getirilecek ve sonuçlar degerlendirilecektir. Calismanin en önemli özelligi simdiye kadar yapilmamis meclis tutanaklari Azerbaycan Milli Meclisinin arsivinden alinarak sunulacak, burada yukarida belirtilen tartismalara genis yer verilecektir. Ayrica Azerbaycan basininda yer alan tartismalarla karsilastirma yapilacaktir. Bunun icin Azerbaycan Milli Meclis arsivi belgeleri ve Azerbaycan basini kaynaklari esas alinacaktir.