„Ani kaplani, ani blazni”. Odslony zwrotu postsekularnego w antropologii

SUMMARY

Neither Priests nor Clowns: Attitudes Towards the Postsecular Turn in Anthropology The article discusses the issue of the postsecular turn in contemporary anthropology, taking into account the cultural processes involved in its emergence. The author attempts to identify research areas and issues worthy of exploring within this turn, and at the same time she considers the bound­ary conditions for its usefulness in scientific research. Referring to the recent anthropological literature on this topic, the author distinguishes two leading epistemological attitudes involved in this turn: the one that acknowledges the supernatural dimension of revelation and the one that sees it as a social fact. Both are heterogenous and each sees the relationship between anthropology and theology differently. Discussing some anthropological views in this regard, the author aims to revive the dialogue between researchers from various social and human sciences representing the postsecular turn. On the one hand, this dialogue can initiate new paths of mutual inspiration and co-thinking; on the other hand, it may lead to more conscious distinctions between different varieties of postsecular reflection. „Ani kaplani, ani blazni”. Odslony zwrotu postsekularnego w antropologiiCelem artykulu jest refleksja nad specyfika zwrotu postsekularnego we wspólczesnej antropologii, uwzgledniajaca jego uwarunkowania spoleczno-kulturowe oraz zwiazane z nim postawy epistemologiczne. Autorka próbuje wskazac obszary badan i zagadnienia, które powinny byc przedmiotem eksploracji tego zwrotu, a zarazem okreslic warunki brzegowe wykorzystywania wypracowanych na jego gruncie narzedzi analitycznych w badaniach nauko­wych. Odnoszac sie do najnowszej literatury przedmiotu, autorka wyróznia w antropologii dwie wiodace postawy epistemologiczne zaangazowane w ów zwrot: uznajace rzeczywistosc objawienia oraz odrzucajace taka mozliwosc (naturalistyczne). Dostrzega, ze w ich ramach wysuwane sa róznorakie pomysly na to, jak moglaby wygladac i czemu sluzyc kooperacja antropologii z teologia. Prezentujac antropologiczne odslony owego zwrotu, tekst ma na celu ozywienie dialogu miedzy reprezentujacymi go badaczami uprawiajacymi rózne nauki huma­nistyczne i spoleczne. Dialog ten z jednej strony moze zainicjowac nowe sciezki wzajemnych inspiracji i wspólmyslenia, z drugiej zas doprowadzic do bardziej swiadomych dystynkcji miedzy róznymi wariantami tego zwrotu.